٦ میلیون مرد و ٥ میلیون و ٤٠٠ هزار زن، هرگز ازدواج نکرده‌اند دو سوم خانوارهای تک نفره در کشور عزیزمان ایران زن هستند
٢ میلیون تک خانوار
عبارات مهم : زندگی
نتیجه های تحقیقی با عنوان «تجرد و تنهازیستی» در یک دوره ١٠ساله نشان می دهد که تعداد خانوارهای تک نفره در سال ٨٥، ٨٨٠ هزار نفر در سال ٩٠، ١,٥ میلیون نفر و در سال ٩٥، دو میلیون نفر بوده هست. به استناد همین آمار، تعداد خانوارهای تک نفره مرد سرپرست در سال ٨٥، ٣٠٠ هزار نفر بود که در سال ٩٥ به ٦٨٠ هزار نفر رسید و تعداد خانوارهای تک نفره زن سرپرست، ٥٧٤ هزار بود که به یک میلیون و ٣٠٠ هزار در سال ٩٥ رسید. نتیجه های همین بررسی که از سوی شهلا کاظمی پور، پژوهشگر جمعیت انجام شده، نشان می دهد که نسبت خانوارهای یک نفره به کل هم از ٥.٢ درصد به ٨ درصد رسیده هست. مرد سرپرست ها از ١.٩ به ٣ درصد زیاد کردن پیدا کرده اند و زن سرپرست ها از ٣.٦ درصد رسیده اند به ٤درصد.
٢ میلیون تک‌خانوار
اینها تنها بخشی از نتیجه های پژوهشی است که عصر دوشنبه در نشستی با عنوان «تنهازیستی و زندگی مجردی جوانان» از سوی موسسه رحمان برگزار شد و صحبت شهلا کاظمی پور، جامعه شناس و پژوهشگر جمعیت و همچنین امیدعلی احمدی، جامعه شناس را به خود دید. بهروز اشرف سمنانی، دانشجوی دکترای جامعه شناسی، مجری برنامه بود.
او دو پرسش را مطرح کرد؛ یکی این که آیا جوانان امروز ترجیح می دهند سال های زیادی از زندگیشان را مجرد بمانند و دوم تنهازیستی و مجردی چیست و آیا ما با مسأله تنهازیستی در کشور مواجه هستیم؟ که شهلا کاظمی پور، در پاسخ آمارهایی که نتیجه پژوهش هایش راجع به تک زیستی در کشور عزیزمان ایران بود، ارایه کرد. پژوهشی که آمارهای سرشماری کشور را از سال ٨٥ تا ٩٥ مورد توجه قرار داده است: «ما در جمعیت شناسی تعریفی از خانوار داریم، خانوار عبارت است از گروهی از افرادی که زیر یک سقف زندگی می کنند و هم خرج هستند، البته موارد استثنایی هم وجود دارد که یک نفره ها را هم خانوار به شمار می روند.
٦ میلیون مرد و ٥ میلیون و ٤٠٠ هزار زن، هرگز ازدواج نکرده‌اند دو سوم خانوارهای تک نفره در کشور عزیزمان ایران زن هستند
در سرشماری ها هم همین طور هست، یعنی زمانی که پرسیده می شود چه کسی سرپرست خانوار است و آن یک نفر به تنهایی زندگی کند، همان می شود یک خانوار.» او ادامه داد: «بر این اساس ما خانوارهای تک نفره، دونفره تا ١٠نفره را داریم، در بررسی که مورد توجه قرار گرفت، ما به سراغ خانوارهای تک نفره در ١٠ سال اخیر رفتیم. بررسی ها نشان داد که تعداد خانوارها در سال ٨٥، ١٧ میلیون نفر بود که در سال ٩٠ به ٢١ میلیون رسید و در سال ٩٥، ٢٤ میلیون خانوار ثبت شد که ٩٠ درصد این خانوارها مرد سرپرست هستند و حدود ٩ درصد خانوارها در سال ٨٥، ١٢ درصد در سال ٩٠ و ١٢,٧ درصد در سال ٩٥، زن سرپرست هستند.»
دوسوم خانوارهای تک نفره در ایران، زن هستند
براساس اعلام این جمعیت شناس، تعداد خانوارهای تک نفره در سال ٨٥، ٨٨٠ هزار نفر در سال ٩٠، ١,٥ میلیون نفر و در سال ٩٥، دو میلیون نفر ثبت شد: «تعداد خانوارهای تک نفره مرد سرپرست، در سال ٨٥، ٣٠٠ هزار نفر بود که در سال ٩٥ به ٦٨٠ هزار نفر رسید و تعداد خانوارهای تک نفره زن سرپرست، ٥٧٤ هزار بود که به یک میلیون و ٣٠٠ هزار در سال ٩٥ رسید. آمارها نشان می دهد که تعداد خانوارهای زن سرپرست زیاد کردن پیدا کرده است.»
کاظمی پور ولی این زیاد کردن را تنها جهت زنان جوان نمی داند، به گفته او، گروهی از زنان تک سرپرست، زنان سالخورده هستند: «آمارها نشان می دهد که دوسوم خانوارهای تک نفره در کشور عزیزمان ایران زن هستند که ٧٥ درصد زنان ٧٥ سال به بالا، به تنهایی زندگی می کنند.» او نسبت خانوارهای تک نفره به کل را هم در پژوهشی که انجام داده، در نظر گرفته: «نسبت خانوارهای یک نفره به کل هم از ٥.٢ درصد به ٨ درصد رسیده هست. مرد سرپرست ها از ١.٩ به ٣ درصد زیاد کردن پیدا کرده اند و زن سرپرست ها از ٣.٦ درصد رسیده اند به ٤درصد. البته از نظر تعدادی، کم هستند، به این صورت که از میان کل خانوارهای تک نفره، ٩٠درصدشان مرد هستند و تنها ١٠درصدشان را زنان تشکیل می دهند.» کاظمی پور در ادامه با بیان این که در این پژوهش، سن جوانی، ١٥ تا ٢٩ سال درنظر گرفته شده است هست، ادامه داد: «میزان خانوارهای یک نفره جهت مردان روی عدد ٢.٥ طی سال های ٨٥ تا ٩٥ ثابت مانده هست، ولی جهت زنان از ٨١ هزار خانوار به ١٤٠ هزار خانوار رسیده است.»
٢ میلیون تک‌خانوار
وجود ٥ میلیون و ٨٠٠ هزار مردو ٥ میلیون و ٤٠٠ هزار زن ازدواج نکرده
براساس اعلام این پژوهشگر در ادامه بررسی، دامنه سنی جهت مجردها وسیع تر گرفته شد، به طوری که جهت مردان ٢٠ تا ٤٤ سال و جهت زنان ١٥ تا ٣٩ سال مدنظر قرار گرفته شد: «آخرین سرشماری نشان می دهد که جمعیت مرد ٢٠ تا ٤٤سال، ١٧,٥ میلیون نفر و زنان ١٥ تا ٣٩سال، ١٧ میلیون و ٣٠٠ هزار نفر هستند، آمار افراد هرگز ازدواج نکرده مرد، ٥ میلیون و ٨٠٠ هزار نفر و هرگز ازدواج نکرده زن، ٥ میلیون و ٤٠٠ هزار نفر است که این عدد در مقایسه با آمار سال های قبل، کم کردن پیدا کرده هست. بعضی از مسئولان می گویند که باید هر سال یک میلیون ازدواج ثبت شود، درحالی که با سالی ٥٠٠ هزار ازدواج هم روند طبیعی طی می شود.» او به آمار تک زیست ها هم اشاره کرد: «از میان مردان ٢٠ تا ٤٤ساله، ٣٤٨ هزار نفر تنها زندگی می کنند، یعنی هم مجرد هستند و تنها. در میان زنان هم ١٦١ هزار نفر این وضع را دارند که نسبت مجردها به هرگز ازدواج نکرده های مرد ٦ درصد است و زنان ٣درصد.»
٦ میلیون مرد و ٥ میلیون و ٤٠٠ هزار زن، هرگز ازدواج نکرده‌اند دو سوم خانوارهای تک نفره در کشور عزیزمان ایران زن هستند
کاظمی پور این آمارها را اعلام کرد و در ادامه با بیان این که در دنیای امروز گروهی از افراد هستند که خودخواسته تنها زندگی می کنند، گفت: «عواملی بر تنهازیستی افراد تأثیر دارد که یکی از آنها تأخیر در ازدواج هست، اوایل انقلاب سن ازدواج زنان ١٩,٧ و جهت مردان ٢٤ سال بود، حالا سن ازدواج زنان به ٢٤.٧ و جهت مردان به ٢٨ سال رسیده است.
عامل بعدی، نداشتن اتکای مالی به خانواده هست. طلاق و مهاجرت شغلی و تحصیلی و همچنین کمرنگ شدن کارکردهای خانواده و شکاف نسلی را هم باید به سایر عوامل اضافه کرد.» به اعتقاد این پژوهشگر، افرادی که ازدواجشان را به تأخیر می اندازند، همواره دنبال تحصیلات بالاتر و به دست آوردن شغل بهتر هستند. این عنوان به خاص در میان زنان زیاد به چشم می خورد، چراکه نگرانند بعد از ازدواج، همسرانشان به آنها اجازه تحصیل در مقاطع بالاتر را ندهند.
٢ میلیون تک‌خانوار
٩٦ درصد زنان و ٩٨ درصد مردان بالای ٤٥ سال ازدواج کرده اند
کاظمی پور در ادامه صحبت هایش به میزان تاهل زنان ٤٥ سال به اوج اشاره کرد: «میزان تاهل در این گروه سنی، ٩٦ درصد است و جهت مردان ٩٨ درصد.» به گفته او، سن ازدواج به تأخیر افتاده، ولی از عمومیت آن کم نشده است: «بیشتر جوانان علاقه به ازدواج دارند، ولی این که ازدواج چه زمانی برایشان اتفاق بیفتد، مشخص نیست، جوانان امروز می خواهند با پتانسیل اوج وارد زندگی یکسان شوند.» او بالاترین میزان ازدواج طی سال های اخیر را متعلق به سال ٩٥ با ٨٩٠ هزار ازدواج اعلام کرد: «تجرد و تنها زیستی به این معنی نیست که فرد هرگز نمی خواهد ازدواج کند.»
با کم کردن و فرسودگی سرمایه های اجتماعی مواجه هستیم
امیدعلی احمدی، جامعه شناس، سخنران دیگر این نشست بود که همان ابتدا با استناد به آمارها اعلام کرد: «به نظر نمی رسد تنها زیستی در کشور، یک عنوان فوق العاده جدی و بحرانی است.» با این حال، ایرادهایی هم به آمارگیری خانوارهای تک نفره گرفت: «در آمارگیری ها، معمولا زنان تک زیست تمایلی ندارند که تک زیست بودنشان را اعلام کنند، البته باید این عنوان را هم در نظر گرفت زمانی که ما راجع به تک زیستی حرف می زنیم، شاید تنها به معنی تک زیستی فیزیکی نباشد. گاهی افراد با خانواده زندگی می کنند، ولی احساس تنهایی می کنند.
این موضوعی است که خیلی وسیع تر از مسائلی است که در آمارها دیده می شود.» این جامعه شناس تجرد و تنهازیستی را به عنوان زیاد کردن سن ازدواج و مشکلاتی که بر سر راه ازدواج وجود دارد، گره زد: «زمانی که راجع به ازدواج صحبت می شود، به انگیزه های فردی ازدواج اشاره ای نمی شود. از سوی دیگر، ما در جامعه با کم کردن و فرسودگی سرمایه های اجتماعی مواجه هستیم؛ موضوعی که در ازدواج اهمیت زیادی دارد، درحال حاضر همکاری ها و روابط اجتماعی آسیب دیده اند و همین عنوان می تواند روی گزینش افراد در ازدواج تاثیرگذار باشد. در کنار همه اینها امید اجتماعی مطرح می شود. این که یک جوان تا چه اندازه می تواند افق های آینده خود را آینده نگری کند؟ تا چه زمانی در همان حرفه ای که کار می کند، می ماند؟ و… متاسفانه جهت جوانان افق های آینده ای که می توانند آینده نگری کنند، تنگ تر و محدودتر هست. در کنار همه اینها باید این توصیه را هم اضافه کرد که درحال حاضر معنای ازدواج در جامعه تقلیل و تنزل پیدا کرده است.»
در ملاک های ازدواج سرگشتگی دیده می شود
این جامعه شناس در ادامه صحبت هایش، یکی دیگر از پرسشها موجود در ارتباط با ازدواج را گره زدن این نوع رابطه با رابطه جنسی عنوان کرد: «هر جا راجع به ازدواج صحبت کردند، آن را راهی جهت رسیدن به رابطه جنسی دانستند، درحالی که ازدواج یک نهاد تاریخی است که بسیاری از مناسبات انسانی را شکل می دهد.» نداشتن برنامه مشخص جهت زندگی از سوی جوانان، عنوان دیگری بود که از سوی این جامعه شناس مطرح شد: «یک بررسی در ارتباط با ازدواج انجام شد که نشان می دهد جوانان برنامه مشخصی جهت زندگی ارزش ندارند؛ امیدی به حمایت های رسمی ندارند.
برخی می گفتند پول ندارند، بعضی عنوان کردند که روابط متعددی دارند و نمی خواهند ازدواج کنند، حتی عده ای اعلام کردند که نمی خواهند آرامششان با ازدواج از میان برود. متاسفانه آنچه مشاهده می شود این است که در ملاک های ازدواج یک سرگشتگی دیده می شود.» به گفته او، افرادی که تنها زندگی می کنند دلایل خودشان را دارند، ازجمله دوری از نظارت خانواده، زندگی در شهری غیر از شهری که والدینشان زندگی می کنند، فرار از اصرار خویشاوندان جهت ازدواج، داشتن روابط منظم یا نامنظم با دیگران و پیدا نکردن فرد مورد نظر جهت ازدواج.
زمانی که قوانین سخت می شودتمایل به ازدواج کم می شود
در ادامه، سمنانی که مسئولیت نشست را به عهده داشت، این پرسش را مطرح کرد که اساسا آیا باید ازدواج کرد؟ ازدواج چه امتیازاتی دارد که می تواند برتر از زندگی مجردی باشد؟ علی احمدی این گونه پاسخ داد: «شرایطی که در خانواده ایجاد می شود، درهیچ نهاد دیگری نمی توان آن را پیدا کرد. یکی از آنها آرامش هست، دیگری این که خانواده محل تولید نسل بعدی هست، فرد زبان را در درون خانواده می آموزد، همین ها را در کنار دلایل دیگر قرار دهیم به این نتیجه می رسیم که حتی کسانی که مدت طولانی تنها زندگی کرده اند باز هم میل به به ازدواج دارند.» در همین جا، مجری نشست بار دیگر از سخنران ها سوالی پرسید. او گفت آیا با این که جامعه به سمت مدرنیزه پیش می رود، ولی تمام آداب و رسوم ازدواج به شکل سنتی است و همین هم بر سر راه ازدواج موانعی ایجاد کرده است؟
این بار کاظمی پور پاسخ داد و به تحقیقی که در دهه ٨٠ از سوی مرکز تحقیقات صداوسیما انجام شده، اشاره کرد: «در این تحقیق پرسش شد که افراد از چه طریقی می خواهند با همسرشان آشنا شوند. ٧٠ درصد پاسخ داده بودند از طریق دوستی. بعد متوجه می شویم که راه آشنایی با طرف برابر کاملا مدرن هست، ولی زمانی که عنوان به خانواده کشیده می شود، همه چیز شکل سنتی پیدا می کند. ما به عنوان فعالان اجتماعی باید تلاش کنیم که اگر ٥٠ درصد ماجرا به شکل مدرن جلو رفته، ٥٠ درصد مابقی هم به همان شکل ادامه پیدا کند.» به اعتقاد این پژوهشگر جمعیت، مادی گرایی در جامعه کولاک کرده است: «در تمام کشورها زمانی که قوانین سفت و سخت می شود، میل به افراد به ازدواج هم کمرنگ می شود.» کاظمی پور در ادامه این نشست در پاسخ به پرسش یکی از حاضران که پرسید آسیب های ناشی از زندگی مجردی چیست؟ توضیح داد: «من از زندگی مجردی تحت عنوان استتار نام می برم.
افراد جهت این که از ملأعام دور باشند، به طور مجرد زندگی می کنند، آیا که تنگناهای زیادی جهت جوانان در جامعه وجود دارد. ما بحث هم باشی را در غرب داریم، ولی در کشور عزیزمان ایران این هم باشی بیمارگونه هست. در کشورهای غربی دو نفر به هم علاقه دارند و با هم دوست هستند، از این رو با هم زندگی می کنند و در ٩٠ درصد هم با هم ازدواج می کنند، ولی در کشور عزیزمان ایران هم باشی یعنی انحراف. پسری که با دختری زندگی می کند، محال است او را جهت ازدواج گزینش کند. هم باشی جهت زنان ما یعنی سقوط.»
علی احمدی هم توضیحات خود را اضافه کرد: «زندگی مجردی ترساندن نیست، می تواند کارکردهای مثبت خودش را هم داشته باشد. بعضی افراد هستند که واقعا نمی توانند با خانواده زندگی کنند و تحت سیطره پدر و مادر باشند. اینها ناچار هستند به تنهایی زندگی کنند، ولی این را هم باید مورد توجه قرار داد که هنگامی که کسی تنهایی را گزینش می کند، خانواده تشکیل نمی دهد و سن ازدواجش اوج می رود و حتی میل به ازدواج در او کم می شود. به هرحال آسیب های اجتماعی جهت این افراد می تواند زیاد باشد تا زمانی که در دل خانواده هستند.»
در ادامه این پرسش از سخنران ها مطرح شد که با این وضع راه حل چیست؟ علی احمدی پاسخ داد: «نخستین گامی که باید برداشته شود این است که دولت و رسانه نباید نگاه یک سویه به خانواده داشته باشند. خانواده یک نهاد چندبُعدی است و نباید تنها کارکرد آن را برطرف نیاز جنسی دانست. از سوی دیگر، یکی از وظایف خانواده این است که جوانان را جهت ازدواج آماده کند. در کنار همه اینها باید مسئله مسکن برطرف شود. خانواده ها معمولا تا آخر عمرشان درگیر مسکن هستند. تا زمانی که مسئله مسکن در جامعه حل نشود، موانع ازدواج بر سر جای خودش می ماند. این مسئله مهمترین آسیب را به فرآیند ازدواج وارد کرده و دولت وظیفه دارد در این زمینه اقدام کند.»
یکی از حاضران در این نشست که خود جامعه شناس بود، با انتقاد از صحبت های سخنران ها گفت که آنها در بحث تجرد، از خانواده دفاع می کنند. او این پرسش را پرسید که آیا ازدواج مسئله تنهایی افراد را حل می کند؟ کاظمی پور ولی در پاسخی کلی، راجع به تجردزیستی گفت: «اگر تجرد و تنهازیستی در جهت خودسازی و توانمندسازی باشد، قابل قبول هست، ولی اگر تنهازیستی فقط جهت به دست آوردن آزادی زیاد باشد، آسیب زاست.»
او به بررسی هایی اشاره کرد که نتیجه های آن نشان داده تأخیر در ازدواج زیاد در میان گروه های تحصیلکرده اتفاق افتاده است: «معمولا افراد ضعیف از نظر اقتصادی سریعتر ازدواج می کنند، ولی نظر من این است که مسئله ازدواج، تنها موانع اقتصادی نیست. نمی توان خیلی به وام های ازدواج تکیه کرد، ازدواجی که قرار است با وام شکل بگیرد، همان بهتر که صورت نگیرد.» به اعتقاد کاظمی پور، در کشور باید بشدت روی خانواده و ازدواج سالم کار شود: «در کشورهای دیگر وزارت خانواده وجود دارد، ولی ما در کشورمان چنین نهادی را نداریم، این در حالی است که متاسفانه در کشور عزیزمان ایران سرمایه اجتماعی خیلی تنزل پیدا کرده است.» علی احمدی هم گفت که جامعه نمی تواند فارغ از خانواده های سالم به حیاتش ادامه دهد: «یک سری از افراد ترجیح می دهند تنها زندگی کنند، این حق فردی افراد هست. ما هم راجع به آسیب هایش حرف زدیم، به طورکلی باید این عنوان را مورد توجه قرار داد که شرایط اجتماعی جهت پرورش جوانان ما فراهم نیست.»
اخبار اجتماعی – شهروند/زهرا جعفرزاده
واژه های کلیدی: زندگی | میلیون | ازدواج | خانواده | خانواده | سن ازدواج | اخبار اجتماعی
دانلود فایل ها
توجه: ممکن است تمام لینک های دانلود به دستور مقام قضایی حذف شده باشد...
